بزوتنه‌وه‌ی سه‌وز
شارستانیه‌تی مرۆڤایه‌تی تووشی مه‌ترسیه‌کی تازه هاتوه و ژیان و به‌خته‌وه‌ری نه‌وه‌کانی داهاتوو که‌وتۆته ژێر پرسیار.
بێ‌شک یه‌کێ له هه‌ڕه‌شه‌کان بۆسه‌ر ئینسان و ژیانی ئه‌م سه‌رده‌مه له‌ناوچونی ژینگه‌یه‌و پێویسته بۆ دژایه‌تی رووبه‌ڕو بوونه‌وه له‌گه‌ڵ ئه‌م دیارده ره‌شه واز له کۆمه‌ڵێک نه‌ریت، سوننه‌ت و ئه‌رزشه‌کانی خۆمان بێنین! ئاخۆ دستنیشان ده‌کرێ که کامه سوننه‌ت و ئه‌رزشی ئێمه دژی ژینگه‌یه؟
ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ ناوی گه‌شه‌ی ئابووری لێ ئه‌نرێت، جیا له‌وه‌ی خزمه‌تێکی گه‌وره‌ی به ئاسایش و گه‌شه‌ی ئینسان کردوه، زیانێکی گه‌وره‌شی به سرووشت و ژینگه گه‌یاندوه. ئه‌و ئامارانه‌ی ئه‌درێنه ده‌ره‌وه وهه‌روه‌ها دیمه‌نی دڵته‌زێنی له‌ناوچونی دارستان و زه‌ویه‌کان باشترین به‌ڵگه‌یه بۆ ئه‌و راستیه‌ی که باسی لێکرا. لێره‌دا مه‌به‌ست دژایه‌تی له‌گه‌ڵ گه‌شه‌ی ئابووری سه‌نعه‌ت نیه، به‌ڵکو دۆزینه‌وه‌ی رێکارێکی عه‌مه‌لی بۆ هاوسه‌نگیه‌ک له‌نێوان گه‌شه‌ی سه‌نعه‌ت و پاراستنی سرووشت و ئه‌ویش رێکخراو بوون و هاوپشتی جیهانی ئه‌خوازێ. بۆ گه‌یشتن به‌و هاوسه‌نگیه‌ی که باسی لێکرا چه‌ندین رێکار، رون و عه‌مه‌لیه که پێویسته له‌م باسه‌دا ئیشاره‌تی پێ بکرێ :
یه‌که‌مین هه‌نگاو دابه‌ش‌کردنی عادڵانه‌ی سامان و داراییه‌کانی سه‌ر زه‌ویه به سه‌ر ئینسانه‌کان و له کۆتاییدا نه‌مان و بنه‌بڕ کردنی فه‌قر و هه‌ژاریه. ئه‌م پرسیاره دێته ئاراوه که هه‌بوونی هه‌ژاری چ پێوه‌ندیێکی له‌گه‌ڵ له‌ناوچونی ژینگه هه‌یه؟ بۆ وڵام به‌م پرسیاره زۆر ئاسان ئه‌توانین بڵێین : خه‌ڵکانێ له فه‌قری ته‌واودا ئه‌ژین و نابه‌رابه‌ری چینایه‌تی به‌سه‌ریان داسه‌پاوه، ناکرێ چاوه‌ڕوانی پاراستنی ژینگه‌یان لێ بکرێ.
ئه‌مڕۆکه وڵاتانی زل‌هێزی سه‌رمایه‌داری هاتونه‌ته سه‌ر ئه‌و باوه‌ڕه‌ی که خۆشگوزه‌رانی و ئاسایش له دنیایه‌ک‌دا که زۆرینه‌ی له مه‌حروومیه‌تی ئابووریدا به سه‌ر ئه‌به‌ن، شتێکی مه‌حاڵ و دوور له مه‌نتیقه و داهاتووی خۆشیان له ژێر هه‌ڕه‌شه‌و گوماندایه. خه‌ڵکان و وڵاتانی هه‌ژار له گێژاوی فه‌قردا به‌سه‌رئه‌به‌ن، هه‌ر ئه‌وه‌ش بۆته هۆی پێشواری نه‌کردن و نه‌بوونی په‌روه‌رده‌و بارهێنان و مانه‌وه‌یان له چوارچێوه‌ی سوننه‌ته کۆن و خورافه‌کان، که له سروشت وه‌کو سه‌رچاوه‌یه‌کی نان ده‌رهێنه‌ر ئه‌ڕوانن. هه‌وڵدان له‌م به‌شه‌دا به ئیستراتێژی و ئاڵترناتیفی ڕامیاریه‌وه به‌ستراوه و کاری ئه‌وانه.
دووهه‌مین رێکار که ده‌بیندرێ و ناکرێ نکۆڵی لێ‌بکه‌ین، هه‌وڵدان و ته‌بلیغ بۆ هێنانه خواره‌وه‌ی رێژه‌ی جه‌ماوه‌ره. ئه‌م دژایه‌تیه له‌گه‌ڵ گه‌شه‌ی نفوس و جه‌ماوه‌ر نابێ وه‌بیرهێنه‌ره‌وه‌ی ››ماڵتۆس‹‹ بێت که پێی‌وابو گرینگ‌ترین هۆی هه‌بونی هه‌ژاری نفوسی زۆره، به‌ڵکو خستنه‌رووی ئه‌م راستیه‌یه که گه‌شه‌ی جه‌ماوه‌ر، گه‌شه‌ی له‌ناوبردنی سروشت دێنێته ئاراوه و داگیر کردنی زه‌ویه‌کانی لێ ئه‌بێته‌وه.
سێهه‌مین رێکار که به باسی ئه‌وه‌ڵه‌وه گرێ دراوه و ناکرێ له یه‌ک جیا کرێنه‌وه، هه‌بوونی سیسته‌مێکی په‌روه‌رده‌و بارهێنانی گشتی رێک و پێک و رێکخراوه‌یه.گرینگی ئه‌مه له عه‌سری پێوه‌ندیه‌کان به جوانی دیاره و نابێ ببه‌سترێته‌وه به ناوچه‌یه‌کی تایبه‌ت به‌ڵکوو ئه‌بێ هاریکاری و هاودڵی ژورنالیسم و مێدیای جیهانی له پشته‌وه بێت.
چواره‌مین رێگا هه‌وڵدان بۆ دژایه‌تی کردن له‌گه‌ڵ ››میلیتاریسم‹‹ه به هه‌موو شێوه‌کانیه‌وه. ته‌رخان کردنی سه‌روه‌ت و سه‌رمایه بۆ وزه ئه‌تۆمیه‌کان، سوتاندن و له‌ناوبردنی سرووشت به هۆی هه‌وه‌سی شه‌ڕئه‌نگێزی و جه‌نگه ماڵوێرانکه‌ره‌کان و سه‌رف‌کردنی سامانێکی زۆر بۆ ئه‌م ئامانجه شوومه، کاریگه‌ریه‌کی زۆر قورسی له سه‌ر سروشت و ژینگه هه‌یه.
پێنجه‌مین رێکار به‌شداربوونی ژنان له بزووتنه‌وه‌ی سه‌وزه. ژنان نیوه‌ی کۆمه‌ڵن و مه‌حرووم بون و به‌شدارنه‌بونی ئه‌مان له‌م حه‌ره‌که‌یه، نیوه ناچڵ بوون و به ئامانج نه‌گه‌یشتنی بزوتنه‌وه‌ی سه‌وزی لێ ئه‌بێته‌وه. ئه‌مه روویه‌کی مه‌سه‌له‌که‌یه، له لایه‌کی‌تره‌وه بۆ هه‌موومان روون و ئاشکرایه که فه‌رهه‌نگی زاڵ به سه‌ر کۆمه‌ڵدا، فه‌رهه‌نگێکی پیاومه‌زنیه و په‌روه‌رده کردنی مناڵ رێک له ئه‌ستۆی ئه‌وان نراوه. که‌وایه، په‌روه‌رده کردنێکی سه‌وز ئه‌رکی سه‌رشانی ئه‌وانه لێره‌دا پێویسته ئه‌وه بوترێ که رێکخراوبوون و هاوده‌نگ بوونیان ئه‌مرێکی زه‌رووریه‌و باشترین پێشه‌نگ بۆ ژنان بزاوی چیپکۆ له هێند و بزوتنه‌وه‌ی که‌مه‌ربه‌ندی سه‌وز له کنیایه.
شه‌شه‌مین و دوایین رێکار بۆ پاراستنی ژینگه بوونی رێکخراوه مه‌ده‌نی و پارته سیاسی سه‌وزه‌کانه که ئه‌م ته‌وه‌ره‌یان وردبینیه‌کی زیاتری ئه‌وێ :
مێژوی ئه‌ندیشه‌و فه‌لسه‌فه‌ی سه‌وز و بوونی پارته ڕامیاریه سه‌وزه‌کان مێژویه‌کی نزیکی هه‌یه و ئه‌گه‌ڕێته‌وه بۆ ناوه‌ڕاستی سه‌ده‌ی نۆزده‌هه‌م و چۆنیه‌تی هه‌ڵسوڕانی ئه‌م پارتانه له تاقه‌تی ئه‌م باسه‌دا نیه‌و لێره‌دا ئه‌مانه‌وێ له سه‌ر N.G.O کان یان رێکخراوه خه‌ڵکیه‌کان بدوێین.
N.G.O که کورت کراوه‌ی (Non_Government Organization) ه، ریکخراوێکی خه‌ڵکیه که له ژێر چاوه‌دێری و سه‌یته‌ره‌ی ده‌وڵه‌ت به‌ده‌ره و له چوارچێوه‌ی ناوچه‌یه‌کی تایبه‌ت و بگره به شێوه‌یه‌کی جیهانی خه‌ریکی هه‌ڵسووڕان و کار و باره. N.G.O سه‌وزه‌کان ئاراو ده‌نگی خۆیان به‌رامبه‌ر به مه‌سه‌له‌ی سرووشت، پاراستنی ژینگه و زیان و زه‌ره‌ره‌کانی ئینسان به سرووشت ده‌رئه‌بڕن و ئه‌یخه‌نه به‌ر ده‌ست لێپرسراوانی حیزبی و حکومی‌و زۆر جار وه‌ک گروپێکی زه‌خت و گوشار له سه‌ر لێپرسراوان کار ئه‌کات.
به پێچه‌وانه‌ی پارته سیاسیه سه‌وزه‌کان مێژوی N.G.O سه‌وزه‌کان، مێژویه‌کی کۆنی هه‌یه و ته‌نانه‌ت له ئێراندا ئه‌گه‌ڕێته‌وه بۆ سه‌ره‌تاکانی په‌نجا (50).
ئێستاکه زیاتر له 233 رێخراوی سه‌وز له هه‌موو پارێزگاکانی ئێران خه‌ریکی هه‌ڵسوڕانن و چاوه‌ڕوانی لێ ئه‌کرێت که ئه‌م ره‌قه‌مه له ساڵانی داهاتو زۆر زیاتر بێت.
له کۆتاییدا پێویسته بوترێ که ئه‌م دیارده دزێوه، دیارده‌یه‌کی جیهانیه.
ئێمه سه‌همێکی چکۆله‌مان له قه‌ره‌بووکردن و له‌ناو بردنی ژینگه هه‌یه به‌ڵام له‌باری ئاکام و داهاتوویه‌کی تاریک، سه‌همێکی به‌رابه‌رمان له‌گه‌ڵ دونیای سه‌نعه‌تیدا هه‌یه.
با هه‌مومان ده‌ست له ناو ده‌ستی یه‌ک زه‌وی دایک بپارێزین و به‌م رسته‌یه کۆتایی پێ‌دێنم که ئاخرین دار ئاخرین ئینسانه
هیوا سه‌لیمی
سلام
اگه وقت کردید به وب من هم یه سری بزنید
من بیش از1300مقاله وتحقیق رایگان راجمع آوری کردم
وبلاگ من الان پیج رنک2 داره
ومی خواهم باوبلاگ شماتبادل لینک کنم
لطفااگرتمایل داریدمن راباعنوان "1300مقاله وتحقیق رایگان"وبه آدرس:http://www.beheshtnet.blogfa.com
لینک کنیدوسپس ازطریق نظرات خبردهیدتامی خواهیدباچه نام وآدرسی لینک شوید
من درهمان روزلینکتون می کنم
من بعدازاینک شمارولینک کردم بهتون اطلاع می دم
ممنون
درود
از شما دعوت می شود اخبار زیست محیطی منطقه خود را برای درج در پایگاه آگاهی رسانی محیط زیست ایران برای ما بفرستید:
www.greennews.ir
info@greennews.ir