انجمن سبز پاژین Bane Green Association

پارێزه‌رانی ژینگه (انجمن سبز سابق)

انجمن سبز پاژین Bane Green Association

پارێزه‌رانی ژینگه (انجمن سبز سابق)

سرمقاله

سرمقاله

یکی از فجایعی که در قرن اخیر به آرامی و در سکوت به پیش خزیده که باید آن را در کنار برده‌داری و دیگر اشکال تعدی به بشریت و صلح، در وجدان جمعی ما ثبت شود، بیرحمی و یورش تاتارآسای انسان عصر مدرن به محیط زیست می‌باشد. براستی جواب ما در برابر رنجش و انقراض گونه‌های حیاتی چه خواهد بود؟ آیا سکوت سنگین آنها در مقابل این همه دیوانگی و ویرانگی پرهیاهوترین اعتراض نیست؟ ما از زمین زاده شده‌ایم پس بشتابیم به یاری آنهایی که مهر مادری را نمی‌یابند. زمین مادرمان است زیرا تنها اوست که می‌تواند تحمل تمامی رنجهایی که از خیره‌سری ما شکل می‌گیرد را داشته باشد. جهانی شدن با شتابی چشمگیر به پیش می‌رود و این روند برای هر سئوالی پاسخی جهانی را می‌طلبد. هر چند رعایت تنوع فرهنگی و هویتهای ملی با احترام به کرامت راستین فردی مردمان همراه است اما باید به خاطر سپرد که زمین متعلق به همه موجودات روی آن می‌باشد و اگر انسان در برایر زیانهایش مسئول است در این میان بعضی ملل و دسته‌ها و رسوم و باورها باید جوابگوی کم‌کاری و سهل‌انگاریهایشان باشند.

در جهان غذا و آب کافی برای همه هست و گرسنگی اکثریت مردم جهان به واقع ننگی تحمل‌ناپذیر است. عامل از بین رفتن، رکود و مکانیزه نشدن زمینهای کشاورزی چیست؟ آیا نمودار گرسنه و سیر روز به روز به اختلاف فاحش خود دامن نمی‌زند؟ علت عدم مشارکت مردم در جریانهای دفاع از محیط زیست چه باید باشد؟ چرا ما  برای مقابله با همه مشکلات فردا (محیط زیست، همزیستی قومی، فقر، ایدز و ) آماده نیستیم؟ آیا این جواب ما را بسنده خواهد کرد که ما هنوز با ابزارهای دیروز کار می‌کنیم؟ پاسخ به چنین سؤالهایی خود باعث پیدا کردن بسیاری از فاکتورها و عوامل مخرب محیط زیست می‌شود و این تحمل اندیشیدن بر نسلی واجب دانسته شده که شاهد عبور و گریز زمان و سیستمها می‌باشد.

بهترین پایگاه دفاع از محیط زیست در فکر انسان ساخته می شود و آموزش بخش بنیادین چنین پایگاهی است. بیدار ساختن و آگاهی مردمان کاری بس طاقت‌فرساست و این مهم تنها به وسیله آموزش نوعی ضمانت عملی و اجرایی را به همراه خواهد داشت که انجام وظیفه را محور قرار می‌دهد نه رفع تکلیف. اگر تنها یک کلمه را از جمله تاریخی دکارت عوض کنیم به اهمیت آموزش جهت حضور همه ما پی می‌بریم، آری (مشارکت می‌ورزم پس هستم!) تنها آموزش می‌تواند دمکراسی راستین که بستر مشارکت شهروندان است را تضمین کند. آموزش آنهایی که آینده‌ساز خویش هستند زیرا که دنیای فردا تابع نگرشی است که فرزندان ما آن را کشف کرده و از آن خود خواهند کرد. شاید به نظر بسیاری دوست داشتن و حمایت از محیط زیست مبارزه‌ای جامع را شایان نباشد و تنها به فلسفه‌بافی و دادن شعارهایی بر روی تراکت و وایت‌بردهای اطاقشان اکتفا کنند، اما فراموش شدنی نیست که حافظه تاریخی از آغاز مستند این نکته است که آگاهی بدون عمل بهره‌ای در برندارد. با ایجاد فرهنگ محیط زیست دوستی که خود باعث ایجاد شعور جمعی در برابر بسیاری از معضلات، نابرابریها و خشونتها و زیر سئوال بردن آنها خواهد بود، جامعه انسانی همگی خود را زیر سایه درختی احساس خواهند کرد.

گرچه تجربه انجمنهای مستقل مردمی (N.G.O) بدور از جنجال و بازیهای سیاسی و گروهی به نزد ما همچون فرهنگ دمکراسی بسیار نوپا می‌باشد. ولی ما (به راه بادیه رفتن) را (به از نشستن باطل) می‌پسندیم و اولین گام را به حساب آغاز راهی نیک خواهیم گرفت که نمونه چنین حرکتهایی خود نشان از بسوی قانونمند کردن و سیاه‌مشقی برای اجرای اندیشه‌های سبز خواهیم نگاشت، که موفق بودن یا نبودن آن به مثابه تستی خواهد بود که ظرفیت آغاز دیگر حرکتهای پویا و نوین را به ما خواهد داد. باید کاری کرد و کوشید تا نواده‌های ما با این عبارت وحشتناک آلبرکامو از ما یاد نکنند: «آنها خیلی کارها می‌توانستند بکنند ولی شهامتش را نداشتند.»

ژینگه (گاهنامه داخلی انجمن سبز بانه) از همین اوان فعالیت فرهنگ و آموزش را محور اصلی فعالیتهای خود قرار می‌دهد. پیرو اصلی از اصول اسانامه انجمن سبز بانه ژینگه نیز متعلق به هیچ دسته و گروه (سنی، جنسی، نژادی، عقیدتی، ملی و ) نمی‌باشد بلکه کانون همه انسانهائیست که محیط زیست خود را عاشقند و برای نجات آن همتی دارند. بدین‌سان از همه کسانی که به هر طریقی می‌توانند انجمن سبز و ژینگه را یاری رسانند انتظار همراهی و همیاری دارد. اولین شماره ژینگه همچون همه نشریات دیگر تمامی توقعات مخاطبین و هیئت اجرائیش را براورده نمی‌کند پس سعی کنیم در ادامه راه آن را پربارتر نماییم که این مهم به عهده و در توان مخاطبین آن می‌باشد. ژینگه یکی از نمونه‌های نشریات داخلی، مستقل و آماتوری است که این روزها شاهد نمونه‌های بسیاری از این نوع می‌باشیم دلیل به اینکه، تیراژ کم و ضعفهای چاپی، فرمی و فنی ما را به دل نگیرید باشد که فردایی بهتر را برای ژینگه آرزو کنیم.

هیوا امین‌نژاد

بزوتنه‌وه‌ی سه‌وز

بزوتنه‌وه‌ی سه‌وز


شارستانیه‌تی مرۆڤایه‌تی تووشی مه‌ترسیه‌کی تازه‌ هاتوه‌ و ژیان و به‌خته‌وه‌ری نه‌وه‌کانی داهاتوو که‌وتۆته‌ ژێر پرسیار.

بێ‌شک یه‌کێ له‌ هه‌ڕه‌شه‌کان بۆسه‌ر ئینسان و ژیانی ئه‌م سه‌رده‌مه‌ له‌ناوچونی ژینگه‌یه‌و پێویسته‌ بۆ دژایه‌تی رووبه‌ڕو بوونه‌وه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌م دیارده‌ ره‌شه‌ واز له‌ کۆمه‌ڵێک نه‌ریت، سوننه‌ت و ئه‌رزشه‌کانی خۆمان بێنین! ئاخۆ دستنیشان ده‌کرێ که‌ کامه‌ سوننه‌ت و ئه‌رزشی ئێمه‌ دژی ژینگه‌یه‌؟

ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ ناوی گه‌شه‌ی ئابووری لێ ئه‌نرێت، جیا له‌وه‌ی خزمه‌تێکی گه‌وره‌ی به‌ ئاسایش و گه‌شه‌ی ئینسان کردوه‌، زیانێکی گه‌وره‌شی به‌ سرووشت و ژینگه‌ گه‌یاندوه‌. ئه‌و ئامارانه‌ی ئه‌درێنه‌ ده‌ره‌وه‌ وهه‌روه‌ها دیمه‌نی دڵته‌زێنی له‌ناوچونی دارستان و زه‌ویه‌کان باشترین به‌ڵگه‌یه‌ بۆ ئه‌و راستیه‌ی که‌ باسی لێکرا. لێره‌دا مه‌به‌ست دژایه‌تی له‌گه‌ڵ گه‌شه‌ی ئابووری  سه‌نعه‌ت نیه‌، به‌ڵکو دۆزینه‌وه‌ی رێکارێکی عه‌مه‌لی بۆ هاوسه‌نگیه‌ک له‌نێوان گه‌شه‌ی سه‌نعه‌ت و پاراستنی سرووشت و ئه‌ویش رێکخراو بوون و هاوپشتی جیهانی ئه‌خوازێ. بۆ گه‌یشتن به‌و هاوسه‌نگیه‌ی که‌ باسی لێکرا چه‌ندین رێکار، رون و عه‌مه‌لیه‌ که‌ پێویسته‌ له‌م باسه‌دا ئیشاره‌تی پێ بکرێ :

یه‌که‌مین هه‌نگاو دابه‌ش‌کردنی عادڵانه‌ی سامان و داراییه‌کانی سه‌ر زه‌ویه‌ به‌ سه‌ر ئینسانه‌کان و له‌ کۆتاییدا نه‌مان و بنه‌بڕ کردنی فه‌قر و هه‌ژاریه‌. ئه‌م پرسیاره‌ دێته‌ ئاراوه‌ که‌ هه‌بوونی هه‌ژاری چ پێوه‌ندیێکی له‌گه‌ڵ له‌ناوچونی ژینگه‌ هه‌یه‌؟ بۆ وڵام به‌م پرسیاره‌ زۆر ئاسان ئه‌توانین بڵێین : خه‌ڵکانێ له‌ فه‌قری ته‌واودا ئه‌ژین و نابه‌رابه‌ری چینایه‌تی به‌سه‌ریان داسه‌پاوه‌، ناکرێ چاوه‌ڕوانی پاراستنی ژینگه‌یان لێ بکرێ.

ئه‌مڕۆکه‌ وڵاتانی زل‌هێزی سه‌رمایه‌داری هاتونه‌ته‌ سه‌ر ئه‌و باوه‌ڕه‌ی که‌ خۆشگوزه‌رانی و ئاسایش له‌ دنیایه‌ک‌دا که‌ زۆرینه‌ی له‌ مه‌حروومیه‌تی ئابووریدا به‌ سه‌ر ئه‌به‌ن، شتێکی مه‌حاڵ و دوور له‌ مه‌نتیقه‌ و داهاتووی خۆشیان له‌ ژێر هه‌ڕه‌شه‌و گوماندایه‌. خه‌ڵکان و وڵاتانی هه‌ژار له‌ گێژاوی فه‌قردا به‌سه‌رئه‌به‌ن، هه‌ر ئه‌وه‌ش بۆته‌ هۆی پێشواری نه‌کردن و نه‌بوونی په‌روه‌رده‌و بارهێنان و مانه‌وه‌یان له‌ چوارچێوه‌ی سوننه‌ته‌ کۆن و خورافه‌کان، که‌ له‌ سروشت وه‌کو سه‌رچاوه‌یه‌کی نان ده‌رهێنه‌ر ئه‌ڕوانن. هه‌وڵدان له‌م به‌شه‌دا به‌ ئیستراتێژی و ئاڵترناتیفی ڕامیاریه‌وه‌ به‌ستراوه‌ و کاری ئه‌وانه‌.

دووهه‌مین رێکار که‌ ده‌بیندرێ و ناکرێ نکۆڵی لێ‌بکه‌ین، هه‌وڵدان و ته‌بلیغ بۆ هێنانه‌ خواره‌وه‌ی رێژه‌ی جه‌ماوه‌ره‌. ئه‌م دژایه‌تیه‌ له‌گه‌ڵ گه‌شه‌ی نفوس و جه‌ماوه‌ر نابێ وه‌بیرهێنه‌ره‌وه‌ی ››ماڵتۆس‹‹ بێت که‌ پێی‌وابو گرینگ‌ترین هۆی هه‌بونی هه‌ژاری نفوسی زۆره‌، به‌ڵکو خستنه‌رووی ئه‌م راستیه‌یه‌ که‌ گه‌شه‌ی جه‌ماوه‌ر، گه‌شه‌ی له‌ناوبردنی سروشت دێنێته‌ ئاراوه‌ و داگیر کردنی زه‌ویه‌کانی لێ ئه‌بێته‌وه‌.

سێهه‌مین رێکار که‌ به‌ باسی ئه‌وه‌ڵه‌وه‌ گرێ دراوه‌ و ناکرێ له‌ یه‌ک جیا کرێنه‌وه‌‌، هه‌بوونی سیسته‌مێکی په‌روه‌رده‌و بارهێنانی گشتی رێک و پێک و رێکخراوه‌یه‌.گرینگی ئه‌مه‌ له‌ عه‌سری پێوه‌ندیه‌کان به‌ جوانی دیاره‌ و نابێ ببه‌سترێته‌وه‌ به‌ ناوچه‌یه‌کی تایبه‌ت به‌ڵکوو ئه‌بێ هاریکاری و هاودڵی ژورنالیسم و مێدیای جیهانی له‌ پشته‌وه‌ بێت.

چواره‌مین رێگا هه‌وڵدان بۆ دژایه‌تی کردن له‌گه‌ڵ ››میلیتاریسم‹‹ه‌ به‌ هه‌موو شێوه‌کانیه‌وه‌. ته‌رخان کردنی سه‌روه‌ت و سه‌رمایه‌ بۆ وزه‌ ئه‌تۆمیه‌کان، سوتاندن و له‌ناوبردنی سرووشت به‌ هۆی هه‌وه‌سی شه‌ڕئه‌نگێزی و جه‌نگه‌ ماڵوێرانکه‌ره‌کان و سه‌رف‌کردنی سامانێکی زۆر بۆ ئه‌م ئامانجه‌ شوومه‌، کاریگه‌ریه‌کی زۆر قورسی له‌ سه‌ر سروشت و ژینگه‌ هه‌یه‌.

پێنجه‌مین رێکار به‌شداربوونی ژنان له‌ بزووتنه‌وه‌ی سه‌وزه‌. ژنان نیوه‌ی کۆمه‌ڵن و مه‌حرووم بون و به‌شدارنه‌بونی ئه‌مان له‌م حه‌ره‌که‌یه‌، نیوه‌ ناچڵ بوون و به‌ ئامانج نه‌گه‌یشتنی بزوتنه‌وه‌ی سه‌وزی لێ ئه‌بێته‌وه‌. ئه‌مه‌ روویه‌کی مه‌سه‌له‌که‌یه‌، له‌ لایه‌کی‌تره‌وه‌ بۆ هه‌موومان روون و ئاشکرایه‌ که‌ فه‌رهه‌نگی زاڵ به‌ سه‌ر کۆمه‌ڵدا، فه‌رهه‌نگێکی پیاومه‌زنیه‌ و په‌روه‌رده‌ کردنی مناڵ رێک له‌ ئه‌ستۆی ئه‌وان نراوه‌. که‌وایه‌، په‌روه‌رده‌ کردنێکی سه‌وز ئه‌رکی سه‌رشانی ئه‌وانه‌ لێره‌دا پێویسته‌ ئه‌وه‌ بوترێ که‌ رێکخراوبوون و هاوده‌نگ بوونیان ئه‌مرێکی زه‌رووریه‌و باشترین پێشه‌نگ بۆ ژنان بزاوی چیپکۆ له‌ هێند و بزوتنه‌وه‌ی که‌مه‌ربه‌ندی سه‌وز له‌ کنیایه‌.

شه‌شه‌مین و دوایین رێکار بۆ پاراستنی ژینگه‌ بوونی رێکخراوه‌ مه‌ده‌نی و پارته‌ سیاسی سه‌وزه‌کانه‌ که‌ ئه‌م ته‌وه‌ره‌یان وردبینیه‌کی زیاتری ئه‌وێ :

مێژوی ئه‌ندیشه‌و فه‌لسه‌فه‌ی سه‌وز و بوونی پارته‌ ڕامیاریه‌‌‌‌‌‌‌ سه‌وزه‌کان مێژویه‌کی نزیکی هه‌یه‌ و ئه‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ناوه‌ڕاستی سه‌ده‌ی نۆزده‌هه‌م و چۆنیه‌تی هه‌ڵسوڕانی ئه‌م پارتانه‌ له‌ تاقه‌تی ئه‌م باسه‌دا نیه‌و لێره‌دا ئه‌مانه‌وێ له‌ سه‌ر N.G.O کان یان رێکخراوه‌ خه‌ڵکیه‌کان بدوێین.

N.G.O که‌ کورت کراوه‌ی (Non_Government Organization) ه‌، ریکخراوێکی خه‌ڵکیه‌ که‌ له‌ ژێر چاوه‌دێری و سه‌یته‌ره‌ی ده‌وڵه‌ت به‌ده‌ره‌ و له‌ چوارچێوه‌ی ناوچه‌یه‌کی تایبه‌ت و بگره‌ به‌ شێوه‌یه‌کی جیهانی خه‌ریکی هه‌ڵسووڕان و کار و باره‌. N.G.O سه‌وزه‌کان ئاراو ده‌نگی خۆیان به‌رامبه‌ر به‌ مه‌سه‌له‌ی سرووشت، پاراستنی ژینگه‌ و زیان و زه‌ره‌ره‌کانی ئینسان به‌ سرووشت ده‌رئه‌بڕن و ئه‌یخه‌نه‌ به‌ر ده‌ست لێپرسراوانی حیزبی و حکومی‌و زۆر جار وه‌ک گروپێکی زه‌خت و گوشار له‌ سه‌ر لێپرسراوان کار ئه‌کات.

به‌ پێچه‌وانه‌ی پارته‌ سیاسیه‌ سه‌وزه‌کان مێژوی N.G.O سه‌وزه‌کان، مێژویه‌کی کۆنی هه‌یه‌ و ته‌نانه‌ت له‌ ئێراندا ئه‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ سه‌ره‌تاکانی په‌نجا (50).

ئێستاکه‌ زیاتر له‌ 233 رێخراوی سه‌وز له‌ هه‌موو پارێزگاکانی ئێران خه‌ریکی هه‌ڵسوڕانن و چاوه‌ڕوانی لێ ئه‌کرێت که‌ ئه‌م ره‌قه‌مه‌ له‌ ساڵانی داهاتو زۆر زیاتر بێت.

له‌ کۆتاییدا پێویسته‌ بوترێ که‌ ئه‌م دیارده‌ دزێوه‌، دیارده‌یه‌کی جیهانیه‌.

ئێمه‌ سه‌همێکی چکۆله‌مان له‌‌ قه‌ره‌بووکردن و له‌ناو بردنی ژینگه‌ هه‌یه‌ به‌ڵام له‌باری ئاکام و داهاتوویه‌کی تاریک، سه‌همێکی به‌رابه‌رمان له‌گه‌ڵ دونیای سه‌نعه‌تیدا هه‌یه‌.

با هه‌مومان ده‌ست له‌ ناو ده‌ستی یه‌ک زه‌وی دایک بپارێزین و به‌م رسته‌یه‌ کۆتایی پێ‌دێنم که‌ ئاخرین دار ئاخرین ئینسانه‌

هیوا سه‌لیمی